Carotenoïden zijn stoffen die in onze voeding voorkomen en waarvan vermoed wordt dat ze een flink aantal gunstige effecten hebben. Maar wat zijn carotenoïden precies? Hoe werken ze, en in welke voedingsmiddelen zitten ze? We vertellen je er eerst wat over en geven een aantal voorbeelden van voedingsmiddelen waarin je veel van deze bijzondere stoffen aantreft.
Carotenoïden: Wat zijn het?
Het woord ‘carotenoïden’ doet je wellicht denken aan het wat bekendere ‘bètacaroteen’, een stof die onder andere in wortels zit. En die overeenkomst is er natuurlijk niet voor niets. Bètacaroteen is één van de meestvoorkomende carotenoïden in onze voeding. Maar het is zeker niet de enige. Er worden meer dan 600 verschillende stoffen onderscheiden die tot de grote groep van carotenoïden gerekend worden. Die grote hoeveelheid wordt grofweg onderverdeeld in twee groepen: de carotenen en de xanthofyllen. Bètacaroteen is dus een voorbeeld van die eerste.
Maar wat hebben al die honderden stoffen nu met elkaar gemeen dat we ze toch tot dezelfde groep rekenen?
Alle carotenoïden hebben als eigenschap dat ze geel tot rood van kleur zijn: het zijn natuurlijke pigmenten. Ze komen vooral voor in de chromoplasten van planten: organellen die onder andere verantwoordelijk zijn voor de aanmaak en opslag van kleurstoffen. Ook sommige schimmels en insecten bevatten carotenoïden.
Welke carotenoïden zijn er zoal?
Om al die honderden carotenoïden op te noemen, gaat natuurlijk te ver. Maar er zijn wel een aantal bekende soorten.
Bijvoorbeeld, zoals we hiervoor al noemden, bètacaroteen. Die stof komt we in veel van de gele en oranje groenten voor, die we allemaal wel eens eten.
Misschien heb je ook wel eens gehoord van luteïne. Ook dat is een carotenoïde. Luteïne is geel van kleur en treffen we onder andere aan in bladgroenten. Een andere veelvoorkomende carotenoïde is lycopeen: een stof die onder andere aan tomaten een rode kleur geeft.
Hoe werken carotenoïden?
Van sommige carotenoïden weten we dat ze een gunstig effect hebben op bepaalde processen in het menselijk lichaam.
Zo hebben veel carotenoïden op zich een antioxidante werking, al weten we nog niet zeker of ze dat ook in het menselijk lichaam hebben. De carotenoïden alfacaroteen en bètacaroteen kunnen in ons lichaam worden omgezet in vitamine A. En de stoffen luteïne en zeaxanthine worden zelfs gebruikt in de behandeling van oogaandoeningen.
Carotenoïderijke voeding: een top 10
Een bekend advies voor een gezonde voeding is dat deze, op een natuurlijke manier, zo kleurrijk mogelijk dient te zijn. De gele, oranje en rode carotenoïden mogen dan natuurlijk niet in je dieet ontbreken. Hier een aantal voedingsmiddelen waarmee je van een goede dosis carotenoïden verzekerd bent:
– Wortelen. Dat wortelen bètacaroteen bevatten, gaven we hierboven al aan. Maar ze bevatten nog veel meer soorten carotenoïden. Voor een divers palet kies je natuurlijk ook eens voor geel of violet gekleurde wortelen.
– Watermeloen. We noemden de tomaat hierboven al even als bron van lycopeen. Maar wist je dat watermeloen er zelfs nog veel meer van bevat? Ook rozenbottels of de exotische gac fruit bevatten de stof, die trouwens de meestvoorkomende carotenoïde is in het menselijk lichaam.
– Spinazie. Hoewel carotenoïden rode en gele pigmenten zijn, tref je ze ook juist aan in groene bladgroenten. En spinazie is daar een uitstekend voorbeeld van. Maar ook boerenkool bijvoorbeeld, of andere groene koolsoorten.
– Paprika. En dan niet alleen de gele en de rode. Ook in groene paprika tref je carotenoïden aan.
– Groene kruiden. Ook bekende keukenkruiden als oregano, basilicum en dille zitten boordevol carotenoïden.
